Skip to main content

KUM 2017, MIZORAM



* Pu Lalrinmawia Ralte, Hachhek bialtu MLA, Labour Employment &  Industrial Training etc. Minister chu NIAS, Kolkata-a zirlai tirh chungchangah sum ti chingpena puh a nih avangin MNF party te chuan a changtu minister a nih angin bang turin an phut a, hei vang hian banna thehlutin a bang. Minister hian banna a thehluh chhan chu amah hi chhui a ngai dawn a ni a, minister ni chunga chhui chu a har dawn avanga thehlut niin a insawi.

Tin, Tuichawng bialtu MLA, Sericulture leh Fisheries changtu minister BD Chakma pawh MBBS zir tur thlan chungchangah Chakma zirlai pali, Zo hnahthlak annih loh avanga hnawl annih chungchangah Chakma hrim hrim duhlohna boruak a lian hle a, Chakma hnam, Minister-a a awm pawh hnawk ti an tam hle. Nawrna a nasat em avangin a ni pawh hian banna hi thehlutin a bang ta a ni. CM hnena a banna lehkhaah erawh chuan chhan dang avanga bang niin a insawi thung.

Heti'a Minister pahnih ngawt an ban tak hnu hian CM chuan KS Thanga, Aizawl South III bialtu leh Vanlalawmpuii Chawngthu, Hrangturzo bialtu te chu Minister of State atan ruatin  lakluh anni.

* LPS cable network chuan comedian search an buatsaih leh a, hetah hian Francis Vanlalzamlova, Champhai Chhungte veng chu pakhatna a ni.

Comedian search hi DOUBLE-ESS Industry ten an sponsor a ni. Elimination round neih zawhah first round ṭan a ni a, a ṭan zan aṭang hian boruak a ṭang nghal hle. Surprise prog. an hman pakhat phei chuan tun thlengin mipui lawm a la hlawh a ni. Chief Organiser Pu Mapuia idea a ṭha kher mai.

Final hi 'top five' tih a ni bawk a, mi paruk langin heta ṭang hian top three thlan chhhuah leh anni. Top three te hian inelna hmachhawn tawh chuang loin pakhatna hi thlan nghal a ni.

Pakhatna hian trophy leh bike bakah pawisa fai  ₹ 50,000/- a dawng a ni.

Intihsiaknaah hian pahnihna chu H.Malsawmtluanga, Serchhip Sailiam Veng niin pathumna chu Lalṭanpuia (Mapuitea), Sialsuk a ni thung.

Hetih lai hian ZONET lam pawhin fiamthu intihsiak tho 'Yamaha Fiamthu Fest' tia vuahin an buatsaih ve bawka, hetah hian Lalngaihsaka, ITI Veng chu  a ni a, trophy bakah pawisa fai ₹ 1,00,000/- a dawng a ni.

* Kum 2014-a Miss Mizoram thlan a nih hnuah Miss Mizoram thlan a ni leh ta.

Miss Mizoram hi Mizoram Journalist Assn. ta a ni a, hun engemawchen Lelte Weekly in a buatsaih hnuah ZONET Cable TV Pvt. Ltd. chuan a buatsaih ve thung a ni.

Miss Mizoram contestant tur hian kum 18-26 nih a ngaia, feet 5'5" aia hniamlo nih a ngaih bakah Mizorama cheng ngei nih a ngai a ni. Tehna hrang hrang neih a nih huah People Choice dawngtu miss talent leh best gown ni bawk Rody H.Vanlalhriatpuii, Lawngtlai nula chu thlan a ni.

Final hi MZU Multipurpose Hall-ah Miss India Priyadarshini Chatterje uapna hnuaiah neih a ni a, a ni hian Miss Mizoram thlan thar hi Crown a khumtir nghe nghe.

Miss Mizoram hian ₹1,00,000/- a dawng a, a thlawna Rajasthan leh Bangkok zin theihna te a dawn bawk bakah sumdawng te hnen aṭangin thilpek engemawzat a dawng bawk.

Rody hi December ni 26, 1993-ah H.Thangchianga leh C.Lalhuzami te inkar aṭangin a lo piang a, zirna lamah MZU aṭangin Master of Social Work a zo.

Hetih mek lai hian Chanmari YMA Hall-ah Men's Physique leh Mister Mizoram thlan a ni bawk a, Mister Mizoramah hian Aldrin Lalṭhazuala, Saron Gym Club chu thlan a ni.

* India rama football inelna lian ber, I-League-ah a vawikhat nan Aizawl FC an champion. Hmarchhak state zinga champion hmasa ber anni.

Final ni hian Aizawl FC hian point 37 an nei a, an hnuai chiaha awm Mohun Bagan, India rama club hlun ber pawl chuan point 36 hmuin an dawt.

Aizawl FC hian draw chiah an mamawh tawh. Chutihlaiin an chak loh a, an hnuai chiaha awm Mohun Bagan an chak si chuan Mohun Bagan hi an champion daih thei. Mohun Bagan hi team hlun leh ṭha reng anni a, an muala khel tur anni bawk nen, Aizawlin away match an khel dawn bawk si, chuvangin, Aizawl FC hi champion chianga sawi ngawt theih anni lo.

Inkhel an ṭan a, Aizawl in reiloteah si an phur ta mai! Chutihlaiin Mohun Bagan lamin half time hmain goal an khung bawk. Heti hian a tawp mai ang tih a hlauhawm hle. An inkhel zel a, Bagan lam an chak ngei dawn tih ti chiang turin goal an khung leh. Aizawlin si an la phur. Hun tawp dawn hnaiha Aizawl tana William Lalnunfela goal khung chuan inkhel a thlak danglam chiang hle. Goal dang luh belh loin hun a tawp. Aizawlin an mamawh tawk chiah goal khungin champion lallukhum an khum ta a ni.

Aizawl FC hian Shillong Lajong chu away-ah an khel a ni a, a tuka Lengpui Airport a lo hmuaktu engemawzat an awm a,a lawmna Lammuala neihah mipui an tam lehzual hle. CM meuh pawhin a hmuahnaa kal duh an awm chuan sorkar hnathawk ho pawh pisa an chhuahsan hma a phalsak hial!

Aizawl FC hi February ni 14, 1984 daih a din kha a ni tawh a, hun engemawchen thawm an neihloh hnuah tunhnai khan indin ther lehin hetiang hian hlawhtlinna ropui tak an chang thei ta a ni.

* Bawngkawnah Mizoramin kan la hmelhriat lutuk loh dawr lian, 'Vishal' kan tih mai, 'Vishal Mega mart' chu a awm thar a, he dawr hi kan hriat tlanglawn dan chuan Aizawlah dawr dangte aia tlawm fe zawk tura ngaih a ni. India ram hmun hrang hrangah an inzar pharh a, Hei vang hian an rate hi Gauhati/Kolkata etc. vel aia a to zawkna awm chuanglo anga sawi a ni.

Ṭhenkhat thung chuan dawr dang angin a quality ṭhalo ang leh hnamdang dawr te a nih avangin hnam inchimralna (economic assimilation) hmahruai niin an sawi bawk. Tin, an rate a tlawm bik dawn nia hriat a nih avangin sumdawng pawl, Mizoram Merchant Assn. (MIMA) chuan nasa takin an dodal. Building bulah mipui pungkhawmin duhlohna an auchhuah pui a, hei mai niloin Aizawla dawr tam zawk te chu an inhawng lo bawk. Kawng te pawh an zawh hial a ni.

Hnamdang dawr nia rinhlelh chungchangah dawr enkawltu Lalṭhai chuan thawktu tam zawk chu Mizo annih thu leh hlawh te pawh anmahni pek a nih thu a sawi.

Tin, taxation-a registration tihnaah inbumna a awm theih avangin company hming ngei an duh si a, an share neihna 'Vishal' an hman mai thu a sawi bawk.

Hetih lai hian Chaltlangah dawr lian dang, 'Bazar India' tih a awm thar bawk a, sumdawng te chuan heng dawr lian te hian an sumdawnna an sumdawnna nasa taka a nghawng thu te, nakinah chuan a la ziaawm mai ring an awm laiin hemi ep chiah han an sumdawnna a nghawng rihlo naa, nakinah chuan a la nghawng tho ring an awm bawk.

Vishal neitute hi sumdawng ṭhenkhat chuan dan mit aṭanga thlirin felhlel deuhin an hria a, hei hi an duhlohna chhuanlam ber pawh niin a lang.

Heng dawr lian pahnihte hi an duhlohna chhan ber zawk nia lang chu thil a tlawm si a, anni'n man to taka hralh an duh bawk si avang hian an duhlo mai niin mipui tam zawk chuan kan ngai. Hetia'nga man man zawka thil lei theihna tur a awm hi mipui tan chuan thil lawmawm tak a ni.

Economic Assimilation chungchangah hlauthawng an awm a, hlauthawng lemlo an awm bawk.

Engpawhnise, fimkhur taka kan kalpui erawh a pawimawh ang.

* Thlasik anga khel loa kumkhat chhunga thleng ṭhin te zingah fur a thleng hma hret niin a lang. March thlaah khua a chêng tluk tluk mai a, sorkar-in lo hal hun a bituk ṭhin, 'March ni 15' tih pawh bawhpelh loh theih a ni lo. Hemi hnu hian rinloh takin khua a ṭha thut a, lo neih tum te'n an hal sup sup mai. A hal ve hmanlo erawh an la tam hle. Sorkar in lo hal hun bituk a'n siam leh na a, furin mi'n tihbuai leh tho avangin sorkar pawhin lo hal hun bituk pawh siam ngam tawhlo in mahni remchan anga hal mai turin a ti ta ngawt mai!

Fur hun pangngai a lo thleng a, kumdang ai mahin ruahtui pawh a tla ṭha in a lang. Thlai siam ho pawhin kum dang aiin thlai an thar ṭha tawk lo niin a lang.

Ruahsur nasa avangin chhiatna a thleng chamchi a, motor accident, leimin, inchim, tuilian leh chhiatna dang a thleng nasa hle a, inkalpawhna kawng pawh khawpui chhung chu sawi loh khawi khaw kawng pawh a chhe vek mai niin a lang. Ṭhenkhatin politics-a inbeih na'n an lo hmang rawl nen.

Sorkar lam erawh chuan khua a ṭhat hleih theih loh avangin kawng siamna hun awmlo angin an sawi thung. Furpui reng hnua ruah a'n sur leh zauh cha'ngte pawhin mi zawng zawng an lawm emaw tih mai tur a ni. Rulling lamin tarlan tak ang khian chhuanlam an neih phah a, opp. lam lahin deusawhna hun an neih phah bawk.

Furpui hi kumtin kan la hmachhawn dawn a, chhiatna kan tawh tam tak hi chu khuarel ni ringawt loin mihring ten kan cho chhuah ni pawhin a lang.

* 'VIP Culture' kan tih zinga langsar ber mai, Official Car chunga eng chhit chu central sorkar chhuan a ti tawp ta!

Car a 'VIP Light' kan tih mai, eng vir muai muai leh ri ruai ruai thei vuah hi a pawng a pui chuan a pawi hranpa loa, ṭangkaina riau pawh a nei ṭhin awm e. 'VIP Light' a niha chutianga kan ngaih chiah hian a pawi. Law and order kengkawhtute'n an hman ṭangkai chuan a ṭha reng. Mahse, 'VIP Light' nia ngaihna hian a chhunga chuang te hi a ti chapo in a lang.

Red Light hman hi DC leh SP-ten 'law and order' thila a rang thei ang bera buaina thlenna hmun an thlen theih nana siam a ni tih hi hriat thar a ṭul hle mai.

Central lama kan hotu ten hetiang ruahmanna an nei hi a lawmawm takzet a, an inngaihtlawm zia pawh a lang a tih thei ang. Motor-ah chauh lo pawh VIP culture hi a theih chin chinah chuan tihbo an tum zel ni pawhin a lang.

Central lam thuawih thei tak Mizoram sorkar hotute pawhin i he loin he thupek hi an zawm ve nghal bawk kha a lawmawm lehzual.


* Chawnpui Bethel Camping Center (TBCC) chu 'Ruatfela nu' tia hriat lar, Vanramchhuangi hoa tlawh/luhchhuah a ni. Hei hi camper thi an awm chungchangah media lama mawilo taka sawi a nih vang niin a lang.

TBCC hi January ni 27, 2005 kuma TT Zohmingthanga leh a hote, 'Krista hnung zuitute' inti te'na an din a ni a, heta awm tam ber te hi khawm case an niin YMA leh an chhungte'na an dah hi an ni tlangpui bawk.

Heta awm ṭhin, chhuak ta te kan hre nual hlawm awm e. Chu'ng ho chuan a hmun hrehawm zia an sawi uar hlawm hle. Ruihhlo ti ṭhang anni a, dawt sawi thiam tak tak pawh anni maithei. Chuvangin, an thusawi zawng zawng chu 'aw' duak duak erawh a fuh kherlo maithei. Heti em em a sawi a tam mai hi erawh chuan ngaih a ti ṭhalo chu a ni.

Tin, a awm tawh, khawtlang/YMA duty ten'a an man, dah leh tumna a awm chang pawhin jail an thlang zawk fo mai pawh hian ngaih a ti ṭha chiahlo a ni.

An tlawh ṭuma report tlangpui lo tarlang ila: Room khatah hian mi 130 aṭanga mi 200 vel an awm a, room a chep hle, patient te hian a hrehawm an tihna chu mutna chep lutuk, mipa leh mipa infawp lo chauha an mut thu te karkhatah thingpui thlum vawihnih chauh an in thu te, mi 150 velin room khata ek in 3 chauh an inhman ṭawm thu te, inkhawm mumal loa an awm ṭhin dan te chiang takin an lo sawi.

Hetiang demna chi hrang hrang hi chu a thlirtu azirah pawh a ngaih theih anga, ṭha hle a ngai pawh engemawzat chu an awm ve bawk a ni.

Amaherawhchu, demna an sawi tamtak zinga rilru verh zartu awm chu a in la chhuak tur te hi an chhungte'n rawn hruai an tum ve ṭhin a, an chhungte rual loa an chhuah ṭhin nia sawi awm hi tak tak a nih chian enfiah chu a ṭul khawpin a rinawm.

* Vanglaini chanchinbu in Mizo zinga chhuanawm bik leh entawntlakte hnena chawimawina a hlan ṭhin, Mizo Award 2017 chu Prof. Joy Lalkrawspari Pachuau d/o Rev. LB Pachuau, Ramhlun North, Jawaharlal Nehru University (JNU), Delhi-a professor hnenah a hlan.

Vanglaini chanchinbu-in kum thum dana an hlan ṭhin, Mizo Award hi a ṭum thumna a ni. Award dawngtu hnenah hian Mizo Award 2014 dawngtu Dr Sangthankima, TNT hotupain Mizo Award 2017 chu a hlan a; Award hian trophy leh ₹ 2,00,000/- a keng.

A chunga tarlan tak ang khian award hi a ṭumthumna a ni a, kum 2011-ah sem ṭan a niin Mizoram Chief Minister hmasa ber, Brig. Ṭ.Sailo in a dawng hmasa ber a, kum 2014-ah TNT founder Sangthankima'n a dawng a ni.

Tunṭuma dawngti Joy Lalkrawspari Pachuau chuan, Vanglaini-in zirna lam a ngai pawhmawha academic lama kalte hnena chawimawina a hlan chu lawmawm a tih thu sawiin, "Kei hian academic lam mite aiawhah ka inngai a, academic lam mite aiawhin lawmthu ka sawi. A bik takin, hmeichhe dinhmun thliar loa ang khata kan awm hi ka lawm a ni," a ti.


Prof Joy-i hian lehkhabu pawh a ziak ve nual tawh a,
chu'ng zinga 'Being Mizo' tih chu India rama history lama pawl intelkhawm sang ber, Indian History Congress chuan kum 2012-14 inkara history lam hawi lehkhabu chhuak ṭha berah a thlang nghe nghe.

Joy Lalkrawspari Pachuau hian member leh activities hrang hrangah nihna pawh a ngah hle.

Joy-i hrelo kan awm nual maithei. Award buatsaih tute hoan milar ringawt zawng loin mi hmingṭha an thlang a ni tih hriat a ṭha awm e. A thuhrimin, Mizo te hi mi fak/chawimawi hreh tak kan ni ṭhin. Chawimawi tlak chawimawi duhna thinlung kan pu ta hi a lawmawm hle mai.

* Mizoram chuan khuallian thlengin, hetah hian President leh Prime Minister te an rawn zin. Anni pahnih hi a hrana rawn kal anni lehnghal. President Ram Nath Kovind chuan Raj Bhavan-ah Housing Complexes for Economically Weaker Section Under Basic Services to Urban Poor (BSUP) Schemes, mi rethei te tana chenna tur in sak a hawng.

President chuan in sak a hawn pah hian 'Khawpuia cheng tih pun hi chona a ni a, India thar a siam thei dawn a ni,' a ti.

President hian Assembly Special Session a neih pui bawk a, hetah hian Mizoram Assembly inrelbawl dan leh chet dan chu India ram chhung hmun dang te tan entawn tlak a tih thu a sawi.

President rawn zin hian a tlawh tura ruahman pakhat sikul a a tlawh leh lo chuan ti ti a ti tamin hotute in sawifiah tura phûtna a ri tam hle.

A chunga tarlan ang khian Prime Minister a lo zin bawk a, a ni hian hun chep tak karah state dang tlawh pahin min rawn tlawh hram a ni. Lammual aṭangin Tuirial Hydro Electrict Power Project (HEP) chu a rawn hawng a ni.

Hemi chungchang hi sawiin PM chuan kawlphetha mega watt 60 pe chhuak thei Tuirial HEP hawn a ni ta chu Mizoram tan mellung pawimawh tak a nih thu a sawi.

PM hi sawi tak angin a hun a chep hle a, darkar khat chauh cham tuma lo kal a ni. Mahse, nawrna a nasat em avangin a hun hi a pawtsei. NGO ṭhenkhat phei chuan a lo zin tur hi boycott an tum hman hial a, thu neitu te nen an in biak hnuah an thil tum hi an sut leh hram zawk a ni.

PM hian hmarchhak state hi min ngai pawimawh em em a, North East state ten harsatna kan tawh leh hmalakna te an hriatpui theih nan thla tin tlawh ṭhin turin a cabinet te a lo ti tawh nghe nghe. Hei vang hian Union Minister te hmel pawh kan hmu zauh zauh rêng a nih hi.

Heti taka hun chep chunga min rawn tlawh hian min ngaih pawimawh zia a ti lang chiang hle a, rah ṭha a chhuah ngei pawh i beisei ang u.

* Kum 2017 chhung khan ruihhlo vangin Mizoram pumah mi 65 an thi nia chhinchhiah a ni.

Excise & Narcotics department chhinchhiah danin, kum 2017 chhunga ruihhlo vanga nunna chan mi 65 zinga 53 chu mipa an ni a, mi 12 chu hmeichhia an ni. Ruihhlo vanga thite'n an thihpui tam ber chu heroin a ni a, mi 28-in an thih phah a; mi dang zawng chu ruihhlo hrang hrang vanga thi an ni.

Hetih lai hian, Excise & Narcotics department-in ruihhlo vanga thi an chhinchhiah ṭan hun, kum 1984 aṭanga nikum 2017 thlengin ruihhlo vanga thi zat chu mi 1,467 an ni a, mipa 1,304 leh hmeichhia 163 an ni. Ruihhlo vanga thite'n an thihpui tam ber chu proxyvon/parvon spas niin, mi 1,167-in an thihpui a ni.

He khawvelah hian sualna chi hrang hrang a piang hnem tawh hle. A bikin ruihtheih thil hi a huat thlala zual. Ruihtheih thil rau rauah pawh a chunga tarlan damdawi hmansual hi a pawi lehzual hle. Zuk leh hmuam bakah ruihhlo dang hi chu chak hunah tiha duhloh huna tih loh theih a ni. Drug hi erawh chuan thisena a nghawng avangin duh huna sim ngawt theih a ni lo.

Sual a nih  mai piah lamah vantlang tan an hnawksak em avang hian ṭhalai tan hian tih chhin loh hi a him ber mai awm e.

Comments

Popular posts from this blog

KUM ZA CHHUNGA MIZO HMEICHHIATE DINHMUN

 1. Tunhmaa an dinhmun : Kan pi pu te khan 'Hmeichhe finin tuikhur ral a kai lo', 'Hmeichhia leh uipui chu lo phun lungawi mai mai rawh se' tih leh 'Hmeichhe hna, hna ni suh, chakai sa, sa ni suh' tih te hi an ṭawng duh dan a ni a, hetaṭang hian hmeichhia te an dah hniam ṭhin zia a chiang viau awm e.  Nula in inleng a neihin an mi ngei zawng tak pawh ni se, biak chhiat an ngaitheilo a, ngaihtheih loh chu sawi loh, thianglo hialin an ngai a ni. Khawvar tirh aṭangin hna an ngah nghal hle mai a, tuichawi, buhden, ei rawngbawl, chawei siam leh a seng fel. An kuta awm vek a ni. Pi pute hunlai kha chuan an eizawnna hi a inang ṭhûma, lo neih a niin an feh tlut tlut ringawt mai ṭhin a, chuvangin, Mizo hmeichhia te chuan hetia'ng nikhua hian feh tur mamawh zawng zawng hi an tihtura ngaih vek a ni a, an emin an phurh vek a ngai bawk ṭhin. Mipa chuan iptepui an ak ve hram chauh a ni.  Feh haw'n kawngah lah hmeichhia chuan em khatin in lam mamawh an phur haw ...

CHANCHINBU MAN KHAWN A HUN LEH DAWN TA

  Thlatina Inrinni hnuhnung ber hian chanchinbu man khawn a ni tlangpui a, thlathar Inrinni hmasa ber leh remchang danga khawn pawh kan awm zeuh zeuh bawk. Thla a lo tawp (Inrinni hnuhnung ber) leh takah hian chanchinbu man pek lamah tan i la teh ang u. Kan chanchinbu hi thla khat lak man cheng 30 kan ti a ni a, heti hian a mah leh a mah a intum tawk vel viau a ni. A man pawh a lut tha tlangpui a, a lawmawm. Chutihrualin, pek lam ngaihsak lutuklo kan awm leh zeuh thin erawh a zialo thin khawp mai. Chanchinbu hi naupang semtir thin a ni a, a man khawn thu-ah pawh anni hian an keng tlang mai thin. Naupang an nih avang tak hian thenkhat hian zahlo taka lo tawngkhum in 'min pe ngai silo a, a man khawn hre hlur ringawt mai' tih an hlawh fo niawm tak a ni.  Thenkhat chhiar duh si a man pe duh manglo te pawh an awm niin a semtute hnen atangin thu kan dawng fo. A zialo khawp mai. Tin, pe emaw intia pe silo te pawh a awm theih a nia. Naupang rilru thianghlim tak te an ni a, rilru sual ...

BIBLE CHHIAR

Lehkhabu, a kawm dum, a changtupa thihna ‘Bible’ kan tih mai hi hi khawvela lehkhabu darh zau leh copy pawh tam ber a ni awm e.  He lehkhabu hi chatuan nunna kawng min kawhhmuhtu lehkhabu hlu tak a nih avangin chhiar ngei tur a ni a; a chhiar ve lo pawh chhiar tura in fuih a tul bakah hnam hnufual zawk te pawh chhiar tur chhawp chhuah sak theih hi a tul ngawt mai. Chutiang atana mi thahnemngai tlem azawng an awm pawh hi a tihzia e. Tunhma chuan nitina chhung inkhawm nei thin kan nia; (tunah erawh ‘tunlai chuan mihring kan tul tawh a’ tih chhuanlam tute zingah ka tel ve ta.) chu’ng lai chuan ka pa hian kumthar project-ah ka u hnenah Thuthlung Thar bu pumpui hi chhiar chhuak turin a tia;  kei Chanchin Tha bu li te, tin, ka naute pahnih chu Sam bu chhiar turin a ti bawk. Ka unau dangte khan ka pa  ngenna kha an ti hlawhtling ta em? ka hre ta chiah l’aw, kei erawh chuan ka tih hlawhtlin mai bakah Thuthlung Thar zawng zawng chu ka chhiar ta vek a, ka tui tak zel avangin Thu...